Pacific Crest Trail tips

Tips voor de Pacific Crest Trail: wandelen van Mexico naar Canada

Droom je ervan om ooit de Pacific Crest Trail te lopen? In dit artikel lees je o.a. alles over permits, welke spullen je nodig hebt en wat het kost.

Introductie: wat is de Pacific Crest Trail?

Bordje van de Pacific Crest Trail

De Pacific Crest Trail is een van de meest bekende langeafstandspaden ter wereld. Jaarlijks doen een duizenden mensen een poging om van de Mexicaanse grens in Californië via Oregon en Washington naar Canada te lopen. Ja, je leest het goed, je gaat lopen van Mexico naar Canada. Er zijn jaarlijks slechts 500 tot 1000 mensen die de trail voltooien. De gehele trail is maar liefst 2650 mijl (4286 kilometer) lang. Als je de hele trail wilt lopen, ben je tussen de 4 en 6 maanden onderweg.

Je kunt de trail in twee richtingen lopen:

  • NoBo (NorthBound – NOBO) – van Mexico naar Canada, dit doen veruit de meeste mensen.
  • SoBo (SouthBound – SOBO) – van Canada naar Mexico, een stuk rustiger. Slechts 10% van de wandelaars kiest voor deze optie.

Je kunt de Pacific Crest Trail grofweg indelen in vijf grote secties:

  • Zuid-Californië: de eerste 700 mijl vanaf de Mexicaanse grens. Dit wordt ook wel eens de desert section genoemd, omdat je grotendeels door de woestijn loopt.
  • Midden-Californië: vrijwel iedereen die je tegenkomt in Zuid-Californië heeft het dagelijks over deze sectie. Je moet hier namelijk door de Sierra Nevada (door hikers ook wel “the Sierras” genoemd) wandelen. Een van de mooiste wandelgebieden (je loopt o.a. door Yosemite National Park), maar door de vele sneeuwval ook een van de meest spannende.
  • Noord-Californië: veel wandelaars krijgen het moeilijk in Noord-Californië. Na de Sierra Nevada lijkt het landschap leeg en saai en het eindpunt lijkt nog oneindig ver weg.
  • Oregon: na eindeloos lang door Californië wandelen, ben je eindelijk in de tweede staat van de Pacific Crest Trail: Oregon. Een prachtige staat vol vulkanen, bossen en het indrukwekkende Crater Lake National Park.
  • Washington: via de Bridge of the Gods in Cascade Locks wandel je Washington in, de meest noordelijke staat van de Pacific Crest Trail. Hoogtepunt in deze staat is ongetwijfeld de wandeling over het Cascadegebergte. En uiteraard bereik je vanuit deze staat de noordelijke terminus van de Pacific Crest Trail.

Zelf liep ik in 2019 een grote deel van de desert section en in dit artikel deel ik al mijn ervaringen en tips voor de Pacific Crest Trail (PCT).

Voordat je begint met wandelen

Voordat je überhaupt begint met het lopen van de PCT, moet je nogal wat regelen.

Wanneer start je?

Wandelen in de sneeuw op de PCT
Bij voorkeur wandel je zo weinig mogelijk over dit soort paden.

Ga je de Pacific Crest Trail wandelen? Dan is dit een belangrijke vraag die je jezelf moet stellen voordat je start met de PCT. Je bent 4 tot 6 maanden onderweg en de trail loopt door veel verschillende landschappen, bijvoorbeeld de woestijn in het zuiden van Californië en de hoge bergketen van de Sierra Nevada. In de woestijn kan het bloedheet zijn, en in de bergen kan heel veel sneeuw liggen. Het is dus het beste om dit zoveel mogelijk te voorkomen.

De beste tijd om te starten bij de Mexicaanse grens (NOBO) is in april (dan is het nog niet te heet in de woestijn en is de meeste sneeuw gesmolten) en als je van Canada naar het zuiden (SOBO) loopt is juli een goede startmaand.

Permit

De PCT loopt door veel natuurgebieden, zoals nationale bossen en een aantal nationale parken en je mag hier niet zomaar je tent neerzetten. Je kunt voor ieder gebied apart een (meestal gratis) permit aanvragen, maar de Pacific Crest Trail Association (PCTA) geeft ook de mogelijkheid om 1 permit voor de hele trail te bestellen (gratis).

Als je van plan bent om van noord naar zuid (SOBO) te lopen is het niet zo’n probleem om zo’n permit te krijgen, want slechts 10% kiest voor die optie. De andere 90% start bij de Mexicaanse grens (NOBO) en om te voorkomen dat er te veel mensen tegelijkertijd op de trail zijn, zijn er slechts 50 permits per dag beschikbaar.

De permits worden op twee verschillende momenten vrijgegeven: eind oktober/begin november en half januari. Wil je een permit voor een bepaalde startdatum dan moet je echt op tijd klaarzitten, want er zijn nog duizenden anderen die ook willen starten.

April is de meest populaire maand, dus deze data zijn snel vol. Daarnaast heb je ook een California Fire Permit nodig, anders mag je niet koken met je kleine gasstel. Tot slot heb je ook een permit nodig om de grens over te steken van de VS naar Canada (als je dat van plan bent). Op de website van de PCTA lees je alles over de diverse permits.

Nieuw in 2022: Registreren

Sinds 2022 moet je je eerst registeren voor je een permit aan kunt vragen. Dit kost niets, maar je moet een paar video’s bekijken en vragen beantwoorden. Alleen met een registratie kun je een permit aanvragen.

Belangrijke data voor de PCT in 2023

  • Registreren ronde 1 (NoBo): 12 oktober t/m 5 november 2022
  • Permit aanvragen ronde 1 (NoBo): 15 november 2022 (35 permits per dag beschikbaar)
  • Registreren ronde 2 (NoBo & SoBo): 16 november 2022 t/m 5 januari 2023
  • Permit aanvragen ronde 2 (NoBo & SoBo): 10 januari 2023 (15 permits per dag beschikbaar voor NoBo’s, geen duidelijke limiet voor SoBo’s)

Visa

Op een ESTA mag je 90 dagen in Amerika blijven, maar voor de PCT is dat natuurlijk niet genoeg. Je hebt dan een B-2 visum nodig en deze moet je ruim op tijd regelen. Kosten voor zo’n visum zijn $160 en je moet een afspraak maken bij het Amerikaans consulaat in Amsterdam. Meer informatie daarover kun je vinden op deze website.

Ook voor Canada heb je een document nodig, genaamd een Canada Entry Permit. Deze moet je ruim op tijd aanvragen voordat je start met de PCT. Alles over dit specifieke permit kun je vinden op deze pagina.

Waar begin je?

Southern Terminus PCT aan de Mexicaanse grens
De Southern Terminus van de Pacific Crest Trail bij de Mexicaanse grens.

90% van de wandelaars loopt de route NOBO en start daarom in Campo, een heel klein dorpje in Californië, aan de Mexicaanse grens. Als je als Europeaan begint aan de Pacific Crest Trail, dan is het handig om te vliegen naar San Diego of Los Angeles. Kijk op Skyscanner voor de goedkoopste vliegtickets. Vanaf San Diego gaat er een bus naar Campo.

Wil je liever SOBO lopen? Dat kan, maar dit is logistiek best wel een uitdaging. Je kunt niet beginnen in Canada, want het is illegaal om wandelend de grens over te steken van Canada naar de Verenigde Staten. De meeste mensen wandelen daarom vanuit de VS naar Canada om vervolgens om te keren en aan hun wandeling te beginnen. Meer informatie kun je vinden op deze pagina. De dichtstbijzijnde grote luchthaven voor mensen die SOBO willen lopen is Seattle.

Hoe lang doe je over de Pacific Crest Trail?

Zoals ik al eerder schreef, doe je ongeveer 4 tot 6 maanden over de Pacific Crest Trail. Zeker in het begin zal het nog wel even wennen zijn. Aan het landschap, aan de trail en je moet nog leren hoe snel je water en eten nodig hebt.

Het zal dan de eerste weken ook nog niet zo hard gaan. Na een week of drie, vier worden je benen sterker en kun je steeds langere afstanden lopen op een dag.

Wil je alvast een indicatie van hoe lang jij over de PCT gaat doen? Kijk dan eens op Craig’s PCT Planner. Daar kun je invullen hoeveel kilometer je ongeveer loopt op een dag en hoeveel rustdagen je wil nemen. Hij rekent dan voor je uit wanneer je ongeveer op welk punt bent. Handig toch?

Wat neem je mee?

Alles wat je mee hebt, draag je in een backpack op je rug. Je wilt natuurlijk niet onnodige kilo’s tillen, dus denk goed na wat je meeneemt en wat niet.

Basisgewicht

“What is your base weight?” is een veelgestelde vraag op de trail (voornamelijk door Amerikanen). Je basisgewicht is het gewicht van alle spullen die je meeneemt, zonder eten, drinken en dingen als toiletpapier. Als je je basisgewicht onder de 10 kilo kan houden, dan is dat best netjes.

In Amerika zijn ze geobsedeerd door Ultralight backpacking, sommige Amerikanen hebben dan ook een basisgewicht van slechts 5 kilo! Hier hangt echter wel een enorm prijskaartje aan, en niet alles is voor Europeanen makkelijk verkrijgbaar.

Een goede website om je (gewogen) spullen te overzien is Lighterpack.

De grote drie

De grote drie zijn je zwaarste items: je backpack, je tent en je slaapsysteem (matje en slaapzak). Als je deze goed uitzoekt, kun je al veel gewicht besparen. Maar vergeet hierbij niet je eigen comfort.

Backpack

Zelf ben ik lang bezig geweest met het zoeken naar een juiste backpack, ik ben vaak backpacks gaan passen in de winkels van Bever (waar je ook gewichten in kunt doen). Je draagt je backpack iedere dag, dus die moet hoe dan ook goed zitten.

In Amerika kun je hele lichte backpacks kopen van bijvoorbeeld het merk ULA of Hyperlight Mountain Gear, maar daar kun je ook niet veel gewicht in dragen. Veel mensen die ik ken, zijn daarom op gegeven moment ook geswitcht naar een zwaardere backpack van bijvoorbeeld Osprey, omdat die een stuk comfortabeler draagt met meer gewicht.

Tent

Slapen in de woestijn

Over je tent moet je ook goed nadenken. Een eenpersoons tent is bijvoorbeeld een stukje lichter dan een tweepersoonstent, maar het is vrij krap en je backpack past er niet in. Durf je het aan om die ‘s nachts buiten te laten liggen? Daarom hebben de meeste mensen ook een tweepersoons tent bij zich. Op de trail zag ik vooral veel mensen met een tent van Zpacks (die je op moet zetten met je wandelstokken) of een lichtgewicht tent van het merk MSR.

Zelf had ik een tent van Naturehike mee op de Pacific Crest Trail. Een stuk goedkoper dan de eerdere twee, maar hij bevalt echt onwijs goed! Hij is lekker ruim (naast mezelf past ook mijn backpack prima in de tent) en heeft een voorportaal, waar je je vieze schoenen kwijt kunt. Mijn tent weegt circa 1,5 kilo.

Lees ook: Lichtgewicht tent | 5 fijne trekkerstenten voor wandelaars

Slaapzak en slaapmat

Tot slot je slaapzak en je slaapmat. Bij een slaapmat moet je een keuze maken tussen een luchtbed of een mat. Hoewel schuimmatten niet kapot te krijgen zijn en ideaal zijn om ook in je lunchpauze te gebruiken, nemen ze ongelooflijk veel ruimte in (ik hing die van mij aan de buitenkant van mijn backpack).

Een luchtbed is tegenwoordig net zo klein als een waterfles, maar kan helaas wel lek gaan. De meest populaire slaapmatten op de trail waren de luchtbedden Therm-a-rest NEO-Air Xlite en de mat Therm-a-rest Zlite.

Bij slaapzakken moet je vooral letten op de comforttemperatuur. Omdat de kans groot is dat je een paar nachten of langer in de sneeuw of in koude omstandigheden slaapt, is het verstandig om eentje te komen die warm genoeg is tot -10C (en misschien wel tot -20C). Omdat ik alleen een deel van de PCT in het zuiden van Californië (het woestijndeel) liep, heb ik gekozen voor deze slaapzak van Decathlon in combinatie met een zijden lakenzak. Ik heb het nooit koud gehad.

Dit moet je ook niet vergeten

Naast de grote drie zijn er nog tig andere dingen die je mee moet nemen, zoals bijvoorbeeld:

  • Wandelschoenen, bij voorkeur trailrunners in plaats van zware bergschoenen. Trailrunners zijn lichter en drogen veel sneller.
  • Waterfilter: de Sawyer is erg populair.
  • Waterflessen (iedereen heeft flessen van Smart water of Life water bij zich. Deze zijn superlicht en vrijwel onverwoestbaar). In de desert section had ik elke dag 4 of 5 flessen water bij me.
  • Kookspullen.
  • Warme jas voor ‘s avonds.
  • Wandelstokken.
  • Hoofdlamp.
  • Ziplocks (te gebruiken om je spullen droog te houden of als afvalzak).
  • Bandana’s (kun je bijvoorbeeld gebruiken als handdoek en om je kookpot mee schoon te maken).
  • Zonnebrand/deet (alles in kleine reisverpakkingen).

Bekijk in dit artikel een uitgebreide paklijst voor de Pacific Crest Trail

Bevoorrading onderweg

Je moet behoorlijk wat eten als je een langeafstandswandeling maakt. Ook zal je ongetwijfeld onderweg nieuwe spullen aan moeten schaffen, denk bijvoorbeeld aan nieuwe schoenen of sokken. Hoe kom je daaraan als je in de middle of nowhere bent?

Eten

Eten voor de PCT
Dit at ik onderweg.

Eten is natuurlijk erg belangrijk op de PCT. Denk goed na over elk deel dat je loopt, hoeveel dagen denk je onderweg te zijn? Dan neem je eten mee voor die dagen plus een dag extra (voor de zekerheid). Denk hierbij aan ontbijt, lunch, diner en minstens drie tussendoortjes per dag.

Je verbrandt belachelijk veel calorieën, dus zorg ervoor dat je voldoende te eten bij je hebt. Let ook op het gewicht van je eten, zo is eten uit blik veel te zwaar (ook als afval) en kun je beter kiezen voor een eten uit zakjes.

Eten kun je meestal prima in de dorpjes die je onderweg tegenkomt kopen, maar daar is het vaak wel wat duurder. Soms loont het om bijvoorbeeld flink in te slaan bij Walmart en jezelf via de post eten toesturen.

Vergeet niet: leave no trace. Alles wat je meeneemt moet je bij je dragen. Er zijn soms dagenlang geen prullenbakken te vinden onderweg, dus hou daar rekening mee als je eten koopt. En vergeet niet om een afsluitbaar afvalzakje mee te nemen, zodat je alles makkelijk weg kunt gooien als je weer in de bewoonde wereld bent.

Maak gebruik van de postkantoren

Je komt vrijwel elke week in een dorpje met een postkantoor en hier kun je heel handig gebruik van maken. Het is heel makkelijk om jezelf pakketten toe te sturen, in elk postkantoor liggen dozen klaar die je kunt vullen voor een vaste prijs. Je kunt deze dozen vullen met alles wat je nodig hebt (let op: geen brandbare spullen!) De grootste kost zo’n $20. Ze noemen dit flat rate boxes.

Wat ook heel handig is, is dat je ook heel makkelijk dingen kunt bestellen bij AmazonTips voor de Pacific Crest Trail: wandelen van Mexico naar Canada (US) en die kunt afleveren bij een postkantoor. Zo was mijn slaapmat na een dag al lek (slechte aankoop), maar kon ik bij het volgende dorpje een nieuwe ophalen bij het postkantoor omdat ik die had besteld bij Amazon. ideaal!

Als je op deze manier pakjes naar jezelf stuurt, moet je wel rekening houden met het volgende:

  • Postkantoren zijn niet iedere dag open, dus check goed waar je wanneer verwacht te zijn om je pakket op te halen.
  • Pakjes worden vaak maximaal vier weken vastgehouden, dus hou hier rekening mee.
  • De postkantoren langs de Pacfic Crest Trail moeten voor lange tijd onwijs veel pakjes vasthouden. Maak het de medewerkers makkelijk door je naam heel groot op alle kanten van de pakjes te schrijven met een dikke stift. Ook is het aan te raden om er bijvoorbeeld felgekleurde tape op te plakken. Als je pakje flink opvalt, is hij zo gevonden.

Op deze pagina kun je een overzicht vinden met plekken waar je pakjes kunt laten bezorgen op de PCT.

REI

Het is makkelijk om spullen te bestellen bij Amazon, maar als je bijvoorbeeld schoenen wilt passen of een nieuwe tent nodig hebt, dan is er een winkel die je op je wensen bediend: REI. Je kunt dit vergelijken met een enorme Bever die echt alles verkoopt op het gebied van outdoor. Als je onderweg een lift kunt krijgen naar een REI en je hebt iets nodig, GA!

Lees ook: Bevoorrading en eten op de Pacific Crest Trail (PCT)

Navigatie op de PCT


Qua navigatie is het prima geregeld op de PCT. Over het algemeen is het pad erg goed aangegeven, er staat regelmatig een bordje om je de juiste richting te wijzen. Sommige wandelaars hebben ook geprinte kaarten mee, maar vrijwel iedereen gebruikt de app Far Out. In deze app staat een hele duidelijke kaart van de PCT route.

Deze app werkt ook als je geen bereik hebt en je weet altijd precies waar je bent. Hij geeft o.a. aan op welke hoogte je zit en waar de dichtstbijzijnde plek is om water te halen of je tent op te zetten. Voordeel is ook dat iedereen er commentaar bij kan zetten, zo is de informatie vrijwel altijd up-to-date.

Heel soms is het moeilijk om de navigatie ter plekke te vinden en kun je niet 100% de navigatie van Far Out volgen. In dat geval is het ook handig om altijd een kompas bij je te hebben (en te weten hoe dit werkt). Ik heb hier vooral veel gehad in de gebieden waar veel sneeuw lag. Het pad was onherkenbaar en dankzij mijn kompas kon ik toen toch weer de juiste richting vinden.

Pacific Crest Trail kosten

Wat kost het om de Pacific Crest Trail te lopen? Dat hangt heel erg van jezelf af! Heb je al je gear al of moet je alles nog kopen? Wil je in de dorpjes graag wat luxe en boek je een hotelkamer voor jezelf? Of neem je genoegen met een goedkoop plekje op een dorpscamping. Blijf je wat langer hangen in de dorpjes? Of ga je binnen een dag weer verder? Koop je luxe maaltijden of neem je genoegen met een goedkoop pakje noodles?

Het kan zo goedkoop en zo duur als je wilt, maar gemiddeld zijn wandelaars tussen de $6000 en de $12000 kwijt voor de gehele Pacific Crest Trail (exclusief vlucht van Europa naar Amerika).

Zelf was ik voor vijf weken wandelen op de PCT ongeveer €1500 kwijt (exclusief vluchten en kampeerspullen). Omdat ik niet van plan was om de hele PCT te lopen, heb ik hier en daar voor wat extra luxe gekozen (ik heb een paar nachten in een hotel geslapen en ik ben een paar keer lekker uit eten geweest).

Update 2022. Net als in Nederland zijn ook de kosten in Amerika enorm gestegen en dan met name in Californië. Een paar jaar geleden was $1000 per maand genoeg geld voor de PCT, maar inmiddels is het verstandiger om rekening te houden met $2000-$3000 per maand.

Begrippen die je moet kennen

Tijdens je wandeling zal je een aantal termen vaak voorbij horen komen, ik noem er een paar:

Leave no trace

Heel belangrijk: laat niets achter, alleen de afdruk van je voetstappen. Alle afval moet je zelf meenemen, ook (gebruikt) toiletpapier. Je grote behoefte dien je te begraven (minstens 10 centimeter diep) met behulp van een schepje of een tentharing en minstens 100 meter bij water vandaan. Geloof me, het went.

Trail family

Trailfamily op de PCT
Met deze groep mensen heb ik echt onwijs veel lol gehad.

Een van de leukste dingen die je meemaakt tijdens het lopen van de PCT: je krijgt een trail family (of meerdere naarmate je langer loopt). Dit is een groep mensen die je gaandeweg ontmoet, met ongeveer hetzelfde wandeltempo en die je vaak tegenkomt. Voordat je het weet, weet je alles van elkaar. En ook na afloop van de trail hou je contact.

Trail angels

Trail angels zijn de liefste mensen ter wereld. Ze doen altijd iets tofs voor de hikers van de PCT, geven je een lift naar het dichtstbijzijnde dorp, nemen je in huis, doen je was, geven je eten, etc. Je hebt trail angels in alle soorten en maten en vaak kom je ze volkomen onverwacht tegen (net op het moment dat jij het nodig hebt).

Trail magic

Trail magic ligt in het verlengde van trail angels, trail angels zorgen namelijk voor trail magic en dat is een van de beste Pacific Crest Trail ervaringen! Soms staat er opeens een heel buffet klaar op een parkeerplaats, soms is het een ijskoud blikje cola in het midden van de woestijn of een bearbox gevuld met lekker eten en drinken. Je moet geluk hebben om trail magic mee te maken, maar het is altijd onvergetelijk en net op het moment dat jij het nodig hebt.

Zero

Je kunt niet vijf maanden lang elke dag 30 kilometer lopen. Daarom las je af en toe een zero in, een dag dat je niet loopt. Tijdens een zero verblijf je meestal in een stad of dorp, slaap je lekker in een hotel (als je budget dat toelaat), eet je zoveel mogelijk hamburgers, kan je uitgebreid douchen en de was doen. Eigenlijk heb je het hartstikke druk tijdens een zero, maar het is af en toe echt heel erg nodig!

Hiker hunger

Hiker hunger op de PCT
Zo’n maaltijd verdwijnt op gegeven moment in je holle kies.

Na een paar weken lopen is het er opeens: hiker hunger. Je bent zoveel afgevallen en je hebt zoveel calorieën nodig, dat je lijf geen stop meer heeft. Normaal kun je de grote Amerikaanse porties niet op, maar als de hiker hunger inslaat is je bord binnen tien minuten leeg. En een uur later heb je weer trek. Vanaf dat moment moet je eigenlijk ook meer eten meenemen, twee keer ontbijten en twee keer lunchen op een dag is heel normaal

Hiker box

Alle wandelaars op de Pacific Crest Trail dragen wel iets bij zich dat ze niet nodig hebben. Deze spullen (veelal etenswaren) kun je op een aantal plekken achterlaten in een hiker box, een doos of een kast bij een winkel of een postkantoor. Andere wandelaars kunnen juist datgene nodig hebben dan jij niet meer wil en vice versa, dus zo help je elkaar ook.

Hike your own hike!

Het belangrijkste om te onthouden als je de Pacific Crest Trail gaat lopen is Hike your own hike. Niemand anders dan jijzelf weet hoe je je voelt en waarom je dit wilt doen. Is jouw rugzak zwaarder dan die van iemand anders? No worries, als jij je er happy mee voelt, is het goed. Hou ook je eigen wandeltempo aan en probeer niks te forceren. Jij bent degene die weet wat je wil!

Meer tips voor de Pacific Crest Trail

Kijk voor meer tips voor de Pacific Crest Trail eens op deze pagina’s:

Voor een sfeerverslag van de eerste 444 mijl (715 kilometer) kun je mijn reisverslagen lezen en mijn video’s bekijken. Of lees een van deze boeken:

Alleen – Tim Voors

Wild – Cheryl Strayed

Check dit artikel voor meer PCT leestips: 10 Leuke boeken over de Pacific Crest Trail

Meer langeafstandswandelingen

Wil je meer lezen over mooie langeafstandswandelingen? Dan vind je deze artikelen misschien ook leuk om te lezen:

Daarnaast deel ik in mijn nieuwsbrief regelmatig toffe wandelverhalen, tips en reisaanbiedingen. Schrijf je in.

Dit artikel verscheen voor het eerst in september 2019. Laatste update: oktober 2022 met extra informatie over de Pacific Crest Trail in 2023.

Tips voor de Pacific Crest Trail

Hoi, en wat leuk dat je deze disclaimer leest! Zoals je misschien begrijpt is het onderhouden van een website zoals deze niet gratis. Daarom zou ik het fijn vinden als je iets koopt of boekt via de links in dit artikel. Dan krijg ik een klein beetje commissie en het kost jou helemaal niets extra. Dank je wel! Klik hier voor meer informatie.

Co

Als introvert meisje uit de provincie droomde ik altijd al van lange verre reizen. Ik dacht dat het altijd bij dromen zou blijven, maar inmiddels reis ik 6 tot 8 maanden per jaar en wandel ik duizenden kilometers in de mooiste natuurgebieden. Op deze website lees je alles over mijn favoriete bestemmingen en wandelroutes.

Bekijk alle artikelen

Leave a reply

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie gegevens worden verwerkt.

8 reacties